Verkiezingen 2023: FVD over Technologie
In de aanloop naar de verkiezingen eind november 2023 heeft Techthics diverse (christelijke en niet christelijke) politieke partijen gevraagd hun perspectief te delen op het thema: Technologie & Digitaal. Diverse partijen hebben toegezegd. Deze willen we in orde van ontvangst met jullie delen. Vandaag het eerste perspectief van het Forum voor Democratie (FVD).
Enthousiast, met oog voor dreigende ontsporingen
Onze huidige beschaving en de ongekende welvaart die ons is gegeven, zijn ondenkbaar zonder de grootschalige inzet van technologie. De mogelijkheden die ons in de natuur zijn gegeven, zijn ongekend. Terwijl onze leefomgeving voorziet in de benodigde grondstoffen, is ons brein daarnaast aangelegd om die duurzaam tot ontwikkeling te brengen ten dienste van mens, dier en natuur.
Dat is de basishouding van Forum voor Democratie zoals die ook spreekt uit haar Programma van hoop, optimisme en herstel voor de komende verkiezingen. Die houding is niet expliciet christelijk, maar daarmee naar mijn beleving wel perfect in overeenstemming. Bovendien helpt de blik van de buitenstaander ons soms beter ketterijen te ontmaskeren.
Klik hier voor het volledige partij programma van het Forum voor Democratie: “Het programma van hoop, optimisme en herstel”
Bij ons overheerst de dankbaarheid voor de welvaart die ons dat gegeven heeft. Wij verzetten ons dan ook tegen cultuurcritici die zowel de rijkdom en continue dynamiek van de natuur onderschatten als de neiging vertonen om de mate waarin het ons in staat gesteld heeft om een welvaart te creëren voor delen van de bevolking die gedurende eerdere perioden in de wereldgeschiedenis gedoemd waren van honger om te komen.
Wanneer door die cultuurcritici gesteld wordt dat wij schuldig zijn aan de huidige klimaatverandering en dat we allemaal een stapje terug moeten doen, dan getuigt dat volgens Forum van een ontstellend gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef.
Waarschuwingen
Gecreëerde welvaart is uitermate fragiel. De maatregelen die worden aangewend om klimaatverandering tegen te gaan leiden tot beperkingen op de aanpak van de woningnood en tot hogere energieprijzen. Woningprijzen blijven daardoor stijgen en voor veel Nederlanders is de energierekening inmiddels onbetaalbaar. Dan hebben we het nog niet gehad over de aanslag die de aanleg van zonneweides en windmolenparken doet op de natuur en de schoonheid van onze natuurlijke leefomgeving.
Maar dat is nog niet alles. Want alleen al de gedachte dat wij mensen in staat zouden zijn om klimaatverandering tegen te gaan miskent de relatieve kleinheid van de mens tegenover de natuurwetten die ons universum het leven op onze planeet beheersen. Volgens berekeningen zouden we met het realiseren van alle voorgestelde maatregelen en ons technisch vernuft wereldwijd slechts 0,002 graden Celsius op de verwachte temperatuurstijging.
Gezond verstand
Forum volgt in deze kwestie de visie van het zogenaamde Ecomodernisme. In plaats van de illusie te hebben klimaatverandering tegen te gaan, kan beter worden ingezet op het tegengaan van de eventuele gevolgen van die verandering, zoals dijkverhogingen, kunstbescherming en rivierbeheer in gebieden om en nabij en onder de zeespiegel en irrigatie van gebieden die te maken hebben met toenemende droogte (p. 79).
Dergelijke maatregelen kunnen voor een fractie van de investeringen die gemoeid zijn met het tegengaan klimaatverandering worden gerealiseerd. Bovendien kan dat met technieken die hun waarde de afgelopen eeuwen reeds hebben bewezen. Zonneklaar is in ieder geval dat dankzij de inzet van die technologieën vallen nog steeds veel minder doden als gevolg van dramatische weersomstandigheden als stormen en hoog water drastisch verminderd. Die lijn dient te worden doorgezet.
Dat onderstreept wat eerder is gezegd: de manier waarop technologie is ingezet ter verbetering van leefomstandigheden en algehele welvaart in de wereld, geeft reden tot dankbaarheid en veel minder tot het schuldgevoel dat ons door cultuurcritici wordt aangepraat. Niet dat Forum tegen het hebben van schuldgevoelens als zodanig is. Die laatste bieden namelijk een goede kans om van gemaakte fouten terug te komen en ze in het vervolg niet meer te maken. Maar de wijze waarop wij door bedoelde critici en, in navolging daarvan, sommige politici worden aangesproken op ‘onze’ levensstijl, getuigt van weinig benul van wat er in de samenleving omgaat.
Tegen aflaathandel
Mede door de gevolgde klimaatpolitiek heeft bijna een vijfde van de Nederlanders grote moeite om zelfs in basale levensbehoeften te voorzien. En dat aandeel neemt jaarlijks toe. Een verandering van levensstijl is voor hen duidelijk geen optie.
Verdere kostenstijgingen dienen volgens Forum te worden voorkomen door een stop op de aanleg van zonneweides, windmolenparken en biomassacentrales die draaien op massale boskap (p. 79) en in te zetten op bewezen technieken die veel goedkoper en betrouwbaarder zijn, zoals gasketels en kernenergie (p. zet van kerncentrales voor de opwek van goedkope energie (p. 81).
Tegen die achtergrond vertoont het huidige klimaatbeleid meer kenmerken van de laatmiddeleeuwse aflaathandel waarmee de rooms-katholieke elites destijds gelovigen hun schuld aan God liet afbetalen door een ‘vrijwillige’ afdracht aan de kerk. En, net als toen, ging dat ten koste van de welvaart van arme burgers – tot meerdere eer en glorie van die zojuist genoemde elites.
Dreiging
Alleen wil de huidige politiek met behulp van technologie in het verlengde daarvan inzetten op veel meer controle en toezicht op burgers dan de rooms-katholieke kerk ooit gehad heeft in de geschiedenis heeft gehad over haar gelovigen. In dat licht is Forum tegen de invoering van een CO2-budget. Daarop sluit nadrukkelijk de trend aan waarin de overheid via nieuwe technologieën een steeds grotere inbreuk maakt op het leven van burgers. Forum is tegen plannen voor een Europese digitale identiteit en een daaraan gekoppelde CBDC waarmee een CO2-budget uitstekend te monitoren zou zijn (pp. 11, 49).
Forum is tegen de wijze waarop modellen en andere vormen van artificiële intelligentie door de huidige overheid gebruikt worden om beleid te ondersteunen. Daarom is ze tegen het gebruik van diezelfde intelligentie bij het controleren van social media-uitingen en de algoritmes die worden ingezet om de daarop gevoerde discussie te controleren en in de gewenste richting bij te sturen. De partij is tegen de inzet van de CoronaCheck-app zoals die gebruik werd tegen COVID-19 en de QR-data zoals die nog altijd worden opgeslagen (p. 59).
Daarnaast is Forum tegen de naar eigen zeggen ‘mensonterende’ Corona-vaccinatiecampagne (p. 59) waarvan destijds nog volstrekt onduidelijk was wat daarvan de gevolgen zouden zijn voor de gezondheid van burgers – nog even los van de hetze die daarbij van overheidswege werd ontketend tegen mensen die daartegen bezwaren hadden en waarbij het bekend-zijn van hun postcodes door de verantwoordelijke minister expliciet als dreigement gebruikt werd.
Utopische verleiding
Daarmee is FVD niet tegen de gebruikte technologieën als zodanig. Wel is de partij stellig van mening dat de ambities die ermee worden ondersteund doorgaans overtrokken en regelmatig ronduit schadelijk zijn. We zijn optimistisch over de wijze waarop technologie kan helpen bij het oplossen van alledaagse en lokale problemen.
Maar voor het oplossen van wereldwijde en natuur-overstijgende problemen is technologie volstrekt onvoldoende. Zo ziet Forum in pleidooien voor het zogenaamde transhumanisme grote gevaren. Dat transhumanisme leidt er namelijk toe dat aan de unieke menselijke waardigheid wordt tekortgedaan. Onderdeel van die waardigheid is de menselijke beperktheid en de menselijke eindigheid. Een politiek die de illusie wekt dat die beperktheid en eindigheid kan worden opgeheven zal leiden tot een vertechnisering van menselijke verhoudingen, inboeten aan vitaliteit en eindigen in een volstrekte dystopie.
Niet dat een dergelijke dystopie het einde van de beschaving zal betekenen. Tot nu toe is elk regiem dat uitgaat van utopische doelstellingen aan eigen machtswellust ten onder gegaan. En steeds weer zijn levensvatbare en vitale elementen van de overgebleven beschaving in staat geweest bij te dragen aan een renaissance. Maar voorkomen is altijd beter dan genezen.
Oplossing van lokale problemen
Nogmaals, technologie is er om lokale problemen te helpen oplossen en bij te dragen aan een menswaardig leven en daarvan te genieten op een manier die daarvoor niet mogelijk was. De uitvindingen van de afgelopen eeuwen hebben daartoe zeker bijgedragen. En, nogmaals, daarvoor is Forum dankbaar. En de partij wil daarop ook voortbouwen door waar nodig in te zetten op dijkverhoging, kustbescherming en rivierbeheer (p. 79).
Zo kan het bouwen van parkeergarages onder de grachten bijdragen aan een verbetering van de leefbaarheid van de binnenstad van Amsterdam. Forum pleit in haar programma expliciet voor de verplaatsing van Schiphol naar de Noordzee om op die manier de leefbaarheid van Noord-Holland verbeterd worden als de luchthaven blijven groeien en zo een bijdrage leveren aan de noodzakelijke economische groei om zorg voor onze natuur en verduurzaming van Nederland gestalte te geven (p. 99). Zo kan zelfs onze deelname aan een ruimtevaartprogramma zorgen voor de nodige spin-off voor technologische vernieuwingen die op termijn commercieel interessant zijn en de samenleving ten goede komen – precies zoals dat tot nu toe steeds het geval geweest is (p. 100).
Daarnaast kunnen dergelijke projecten volgens FVD een bijdrage leveren aan de broodnodige herleving van de aloude VOC-mentaliteit, waarin een combinatie van technologie, commercieel gotspe en een ongeëvenaard arbeidsethos Nederland ooit heeft helpen groot maken. De kennis die daarbij opgedaan wordt kan vervolgens ook nog eens als exportproduct worden ingezet (p. 79).
Ten slotte
Technologie kan ons helpen om, in de woorden van de bekende conservatieve filosoof Roger Scruton, ten minste te voorzien in onze meest basale levensbehoeften, met liefde zorg te dragen voor onze natuurlijke omgeving en die te helpen doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen. FVD is enthousiast over wat er op dat punt aan middelen voorhanden is waardoor meer mensen dan ooit in staat gesteld kunnen worden in redelijke welvaart te leven. Realistisch als de partij is, waarschuwt ze tegelijk voor utopische verwachtingen en het daaruit voortvloeiende risico op dramatische ontsporingen.
Over de schrijver: Hans van de Breevaart is historicus en godsdienstwetenschapper en op dit moment als Senior Beleidsmedewerker verbonden aan het Renaissance Instituut, de denktank van Forum voor Democratie. Van zijn hand verscheen Concurrent of bondgenoot. Een christelijk perspectief op populisme (Apeldoorn: De Banier, 2021).
FVD_het_programma_van_hoop_optimisme_en_herstel_2023-2027.pdf